Είναι το «κλειδί» για τη γνώση, τη σωστή χρήση της γλώσσας, την απελευθέρωση της φαντασίας, την πνευματική καλλιέργεια. Κι όμως, το βιβλίο περνά μια πρωτόγνωρη κρίση, υπαρξιακή σύμφωνα με αρκετούς, μπροστά στην επέλαση του διαδικτύου και της οθόνης εν γένει που έχει πιο εύκολη «γραμματική».
Η συγγραφέας παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας από τη Βούλα, Αθηνά Μπίνιου, με κάθε της βιβλίο, με κάθε της παρουσίαση παραμυθιού σε μια σχολική αίθουσα, τις τελευταίες δύο δεκαετίες της συγγραφικής της δράσης δίνει και μια «μάχη» υπέρ του βιβλίου στις μικρές ηλικίες. Όπλα της οι λέξεις, η μυθοπλασία και η επικοινωνία της με την παιδική φαντασία.
Καθόλου τυχαία λοιπόν δεν ήταν η επιλογή της ως ενός από τους 31 συγγραφείς, εικονογράφους και ανθρώπους του βιβλίου που συμμετέχουν σε μια νέα έκδοση που επιμελήθηκε ο Κύκλος του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου με τίτλο Αναγνώστες για πάντα. Μια συλλογή μικρών βιωματικών κατά κύριο λόγο κειμένων για τη σχέση των ίδιων των συγγραφέων με την ανάγνωση και τον κόσμο του γραπτού λόγου, που περιγράφουν τα πρώτα εξώφυλλα που άνοιξαν και τα πρώτα ερεθίσματα που τους ώθησαν στη συγγραφή.
Η ευκολία και η αφθονία των ηλεκτρονικών συσκευών είναι μια πραγματικότητα που δύσκολα παραβλέπει κανείς και που διεκδικεί πολύ ανταγωνιστικά την προσοχή των νέων ανθρώπων σε σχέση με τις δεμένες σελίδες που περιμένουν να ανοιχτούν. Σχολιάζει σχετικά η Αθηνά Μπίνιου:
Τα τελευταία χρόνια, λόγω της μεγάλης χρήσης του διαδικτύου, που είναι βέβαια σωστή και χρήσιμη, τα παιδιά δεν διαβάζουν βιβλία. Αυτό είναι ένα πλήγμα για τον ανθρώπινο πολιτισμό. Το βιβλίο είναι διαφορετικό από το διαδίκτυο. Στο ίντερνετ μπορείς να χαθείς στην αναζήτηση. Με το βιβλίο δεν χάνεσαι, μαθαίνεις να μιλάς και να γράφεις καλύτερα, να νιώθεις αυτό που γράφεις, μπορείς και κρατάς αυτό που θες για χρόνια και να το ξαναβρίσκεις.
Σε μια μεγάλη και πληθωρική αγορά, όπως αυτή του παιδικού και εφηβικού βιβλίου, πώς προσανατολίζεται κανείς στην επιλογή του τίτλου; Ποια είναι τα κριτήρια μιας συγγραφέα;
Επιλέγω τα βιβλία των οποίων τους συγγραφείς γνωρίζω, κλασικούς και νέους, αλλά και των οποίων τον εκδοτικό οίκο γνωρίζω, διότι δεν βγάζουν όλοι ποιοτικά βιβλία. Προτιμώ επίσης τους Έλληνες συγγραφείς, αν και η πλειοψηφία των βιβλίων που εκδίδονται έχουν γραφτεί στο εξωτερικό και έρχονται μεταφρασμένα. Τα κριτήρια όμως είναι προσωπικά του καθενός. Χρειάζεται πιστεύω να ξεφυλλίσει κανείς πρώτα το βιβλίο και να προσανατολιστεί στο είδος που τον ενδιαφέρει. Απαραίτητο είναι λοιπόν το βιβλιοπωλείο. Και έχουμε εξαιρετικά βιβλιοπωλεία στην περιοχή μας και σε όλη την Αττική, που πρέπει να υποστηριχθούν. Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορείς να αγοράζεις τυφλά από το διαδίκτυο. Και τα παιδιά έχουν γνώμη για το ποιο βιβλίο επιθυμούν περισσότερο και συνήθως την εκφράζουν φωναχτά και επίμονα!
Διαβάζουμε όμως ως κοινωνία; Πώς καλλιεργείται η αγάπη για την ανάγνωση;
Μεταξύ ενός εξαιρετικού βιβλίου και μιας κακής ταινίας, μικροί και μεγάλη προτιμούν τη δεύτερη. Είναι τόσο μεγαλύτερη η ευκολία από τον μόχθο που απαιτεί για να διαβαστεί ένα βιβλίο… Ναι, τσούζουν τα μάτια, θέλει χρόνο και προσοχή, θέλει υπομονή… Γι’ αυτό γράψαμε αυτό το βιβλίο, δίνοντας απτά παραδείγματα δικά μας, βιωματικά και τη γνώμη μας.
Η Αθηνά Μπίνιου στη δική της σύντομη ιστορία εντός του νέου βιβλίου γράφει για δύο παιδιά, που κάτω από τη διακριτική επιρροή ενός βιβλιοπώλη ξεκινούν την περιπέτεια της ανάγνωσης, αποκτώντας μια συνήθεια …για πάντα. Γράφει σε ένα σημείο, απενοχοποιώντας κάπως τον μικρό ή και πιο έμπειρο αναγνώστη από την παρόρμηση καμιά φορά να αφήσει αδιάβαστο το βιβλίο που άρχισε, αν τυχόν δεν το βρει ενδιαφέρον:
Έβαζα στοίχημα με τον εαυτό μου. Άνοιγα μια σελίδα στην τύχη κι αν έβρισκα δύο ωραίες παραγράφους, κέρδιζε ο συγγραφέας. Αν βαριόμουν, κέρδιζα εγώ. Πήρα τον αέρα της ανάγνωσης, έζησα στιγμές ονειροπόλησης μπροστά στη θάλασσα, μα και θυμού μπροστά στο κινητό μου, γιατί είχα ξεχάσει πώς είναι να τρολάρεις ατελείωτες ώρες.
Πρώτοι και αυστηρότεροι κριτές στα βιβλία της Αθηνάς Μπίνιου είναι τα παιδιά και τα εγγόνια της. Η ίδια παραδέχεται ότι ένα νεύμα βαρεμάρας από τους πρώτους αναγνώστες των ιστοριών της μπορεί να την ωθήσει σε εσπευσμένη αλλαγή της πλοκής. Αργότερα, οι ιστορίες της γίνονται αφηγήσεις και παιχνίδια μέσα στις σχολικές τάξεις, όπου συχνά προσκαλείται, ανοίγοντας έναν πολύ ιδιαίτερο διάλογο με τους μαθητές.
Δεν θα μπορούσε η επαφή αυτή να περιοριστεί στον προφορικό λόγο, έτσι η συγγραφέας ζητά από τα παιδιά επιστολές με τις εντυπώσεις τους, έχοντας ένα ιδιαίτερα μεγάλο αρχείο αλληλογραφίας με τους νεαρούς αναγνώστες της.
Ένα από τα πλέον αξιόλογα νεανικά βιβλία λογοτεχνίας των τελευταίων χρόνων, καθώς περιέχει ένα σημαντικό φορτίο ιστορικών και λαογραφικών πληροφοριών για την αρχαία Αττική, είναι δικό της. Ο λόγος για την Κυρά της Αιξωνής από τις εκδόσεις Πατάκη (πρώτη έκδοση το 2015), μια ιστορία για τη ζωή στους αρχαίους Δήμους Αιξωνής και Αιξωνιδών Αλών, όπου σήμερα βρίσκονται η Γλυφάδα και η Βούλα – Βουλιαγμένη.
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Δημοσιογράφος, φύλλο 29, Φεβρουάριος 2021
