Στην Ελλάδα του «ό,τι δηλώσεις είσαι» μια παρέα που πήρε τη νομική μορφή της αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας και φόρεσε το μανδύα της αγάπης για το περιβάλλον μπορεί εδώ και αρκετά χρόνια να τροφοδοτεί τακτικά τη δημοσιότητα με θέματα σχετικά με τη δημόσια υγεία, ανεξάρτητα από την επιστημονική και τεχνική της επάρκεια.
Το ΠΑΚΟΕ είναι ένας φορέας που βρήκε το «κλειδί» της πρόσβασης στα ΜΜΕ χρησιμοποιώντας τους δραματικούς τίτλους των ανακοινώσεών του κάθε Μάιο και Ιούνιο. Οι ανακοινώσεις αυτές με χαρακτηριστική ελαφρότητα κρίνουν ποιες παραλίες είναι «κατάλληλες» για κολύμβηση και ποιες «ακατάλληλες» βάσει κάποιων εργαστηριακών μετρήσεων που το ίδιο διενεργεί, κατευθύνοντας τους πολίτες ποιες ακτές να αποφύγουν αφού κάνει λόγο για «μολυσμένα νερά».
Η δραστηριότητα αυτή πολλές φορές μέχρι σήμερα έχει οδηγηθεί στα δικαστήρια διότι αρκετοί παραλιακοί Δήμοι, μεταξύ των οποίων και ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, έχουν κρίνει ως δυσφημιστικό των χαρακτήρα αυτών των ανακοινώσεων.
Η ώρα της αλήθειας
Η ώρα της αλήθειας πάντως φαίνεται να έφτασε για το ΠΑΚΟΕ. Αυτό έγινε φανερό μετά από την τηλεοπτική αντιπαράθεση που είχε ο πρόεδρος του κέντρου, Παναγιώτης Χριστοδουλάκης με τον Δήμαρχο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, Γρηγόρη Κωνσταντέλλο, στις 8 Ιουνίου στο ενημερωτικό μαγκαζίνο Συνδέσεις της ΕΡΤ1 όπου εκτυλίχθηκε ένας αποκαλυπτικός διάλογος τόσο για το ήθος αυτού που εκπροσωπεί τον φορέα, όσο και για το επιστημονικό κύρος των μετρήσεων που δημοσιοποιεί.
Πιεζόμενος τόσο από τους δημοσιογράφους, όσο και από τον Γρηγόρη Κωνσταντέλλο να επιδείξει τις πιστοποιήσεις που διαθέτει το ΠΑΚΟΕ προκειμένου τα εργαστηριακά δεδομένα που παρουσιάζει να έχουν κάποια αξιοπιστία, ο Παναγιώτης Χριστοδουλάκης, παρουσίασε ότι διαθέτει όλο κι όλο ένα γενικό πρότυπο ISO 9001, ισχυριζόμενος όμως ότι με αυτό μπορεί να διεξάγει εργαστηριακές αναλύσεις «ύδατος, αέρα, εδάφους, τροφίμων και μετρήσεων ηλεκτρομαγνητικών πεδίων και ραδιενέργειας».
Στην απάντηση του Γρηγόρη Κωνσταντέλλου ότι «κοροϊδεύει την κοινωνία» και ότι το πρότυπο αυτό αφορά αποκλειστικά σε διοικητικές διαδικασίες, ο Παναγιώτης Χριστοδουλάκης επιτέθηκε φραστικά στον Δήμαρχο με άθλιο τρόπο, φωνάζοντας «βούλωσέ το» και «μόνο για αεροπλάνα είσαι».
Επί της ουσίας, ο πρόεδρος του ΠΑΚΟΕ εκτέθηκε ανεπανόρθωτα. Σύμφωνα με τον οργανισμό ISO, το πρότυπο 9001 έχει απαιτήσεις που «είναι γενικές και προορίζονται να ισχύουν για οποιονδήποτε οργανισμό, ανεξάρτητα από τον τύπο ή το μέγεθός του, ή τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παρέχει».
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της εταιρείας Εurocert, από την οποία το ΠΑΚΟΕ έλαβε την πιστοποίησή του, το συγκεκριμένο πρότυπο έχουν λάβει «πάνω από 1 εκατομμύριο επιχειρήσεις σε περισσότερες από 170 χώρες» αφού «σκοπός του ISO 9001:2015 είναι να οργανώσει και να δημιουργήσει ένα πλαίσιο λειτουργίας στην επιχείρηση». Στην περιγραφή του προτύπου οριοθετείται απλώς ένα σύστημα διαχείρισης που περιλαμβάνει «αρχές και απαιτήσεις διαχείρισης όσον αφορά στην ποιότητα, δίνοντας έμφαση στον πελάτη, στη συμμετοχή της ανώτατης διοίκησης, στη θέσπιση και παρακολούθηση στόχων ποιότητας και στη συνεχή βελτίωση».
Καμία σχέση δηλαδή με εργαστηριακές μετρήσεις, επιστημονικά όργανα, περιβαλλοντική τεχνολογία και εξειδικευμένες διαδικασίες που ένα αξιόπιστο εργαστήριο θα πρέπει να διαθέτει.
Ποια ISO απαιτούνται
Το ποιες πιστοποιήσεις θα πρέπει να διαθέτει ένα εργαστήριο που μετρά την καθαρότητα των υδάτων κολύμβησης το γνωρίζουμε από τις προδιαγραφές που θέτει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και οι αποκεντρωμένες διοικήσεις της χώρας κατά τους διεθνείς διαγωνισμούς που πραγματοποιούν ώστε να συμβληθούν με εργαστήρια παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης.
Ο τελευταίος ανάλογος διαγωνισμός από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής έγινε τον Μάρτιο του 2017 για την περίοδο 2017-2023 και στη διακήρυξή του αναφέρονται ως προαπαιτούμενα συμμετοχής ενός φορέα συγκεκριμένα «πρότυπα διασφάλισης ποιότητας και πρότυπα περιβαλλοντικής διαχείρισης».
Στη σχετική παράγραφο της διακήρυξης αναφέρεται:
«Οι οικονομικοί φορείς θα πρέπει να διαθέτουν βάσει αποδεικτικών στοιχείων, διαπίστευση από το Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης (ΕΣΥΔ) […] για τις δειγματοληψίες και τις μικροβιολογικές αναλύσεις των παραμέτρων: «εντερόκοκκοι – Intestinal enterococci (cfu/100 ml)» και «κολοβακτηρίδια – Escherichia coli (cfu/100 ml)» […] και για τις μεθόδους ανάλυσης που περιγράφονται σε αυτή. Συγκεκριμένα, οι μέθοδοι αναφοράς για την ανάλυση των εντεροκόκκων είναι οι ISO 7899-1 ή ISO 7899-2 και για την ανάλυση των κολοβακτηριδίων οι ISO 9308-3 ή ISO 9308-1».
Με άλλα λόγια, το ΠΑΚΟΕ επ’ ουδενί δεν θα γινόταν δεκτό ως φορέας μετρήσεων, καθώς δεν διαθέτει την απαραίτητη πιστοποίηση.
Η χώρα μας προστατεύει φυσικά την ελευθεροτυπία και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Ωστόσο, η δραστηριότητα του ΠΑΚΟΕ δεν περιορίζεται στη δημοσιοποίηση θέσεων για την περιβαλλοντική πολιτική του κράτους ή της αυτοδιοίκησης. Αντίθετα, το κέντρο προτάσσει ένα μη ελεγμένο επιστημονικό υπόβαθρο και δημοσιεύει στοιχεία μετρήσεων που αφορούν στη δημόσια υγεία. Το γεγονός ότι τα στοιχεία αυτά έρχονται σε αντίφαση με τις επίσημες μετρήσεις των πιστοποιημένων εργαστηρίων που έχουν επιφορτιστεί από την πολιτεία με το έργο της παρακολούθησης των υδάτων κολύμβησης, θα έπρεπε να θορυβήσει τα αρμόδια όργανα που παρακολουθούν τη διασπορά ψευδών ειδήσεων.
