Για τα πιλοτικά προγράμματα ενίσχυσης της ανακύκλωσης στη Βούλα αλλά και για το εργοστάσιο απορριμμάτων στη Βάρη μίλησε αποκλειστικά στον “Παλμό Γλυφάδας” ο περιβαλλοντολόγος Φίλιππος Κυρκίτσος, που ανέλαβε πρόσφατα τη θέση του συμβούλου στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης για τα θέματα μείωσης των αστικών αποβλήτων.
Ο κ. Κυρκίτσος αποκαλύπτει τα πιλοτικά σχέδια για τα Πηγαδάκια της Βούλας, που για τα επόμενα δύο χρόνια θα αποτελέσουν το πράσινο εργαστήριο του Δήμου για καλές πρακτικές.
Επιπλέον, εκφράζει την άποψη ότι η χωροθέτηση της μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων στη Βάρη καλώς δρομολογείται από τη δημοτική αρχή, σημειώνοντας πάντως ότι οι τεχνολογίες καύσης θα πρέπει να απορριφθούν ως ιδιαίτερα κοστοβόρες.
Τέλος, περιγράφει με μελανά χρώματα τις δυσκολίες προσαρμογής της πολιτείας στις περιβαλλοντικές ανάγκες της χώρας, αλλά και το έλλειμμα ενημέρωσης των πολιτών.
Ποια είναι τα προγράμματα που σχεδιάζετε να θέσετε σε εφαρμογή στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης για την ενίσχυση της ανακύκλωσης;
Ο Δήμος έχει πολλές ανάγκες. Θα εστιάσουμε αρχικά σε μια περιοχή πιλοτικά, όπου θα προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε πολύ καινοτόμες δράσεις για την Ελλάδα, και αυτό γιατί ο Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης εξελίσσεται σε έναν από τους προχωρημένους στα θέματα αυτά. Εκεί θα δοκιμάσουμε χωριστή συλλογή των διαφορετικών υλικών, θα δούμε τη χωριστή συλλογή των οργανικών αποβλήτων, ενδεχομένως θα συνεχίσουμε την οικιακή κομποστοποίηση που είχε ξεκινήσει παλιότερα στον Δήμο. Θα δούμε επίσης πώς θα μπορούσε να εφαρμοστεί το καινοτόμο πρόγραμμα Benefit As You Save, ώστε οι πολίτες να έχουν κίνητρο για την ανακύκλωση και θα εξετάσουμε τέλος πώς μπορεί να εφαρμοστεί το “Πληρώνω Όσο Πετάω”, ώστε οι πολίτες να έχουν αντικίνητρα όταν πετάνε σκουπίδια.
Μιλάτε για τα Πηγαδάκια της Βούλας ως πιλοτική γειτονιά;
Ενδεχομένως, ναι. Αυτή πιθανότατα θα είναι η πιλοτική γειτονιά.
Πόσο διάστημα θα διαρκέσει αυτό το πιλοτικό πρόγραμμα;
Μέσα στο 2018 θα ξεκινήσουμε. Το πιλοτικό πρόγραμμα αναμένεται να διαρκέσει τουλάχιστον δύο χρόνια. Μέσα σε αυτό το διάστημα θα τρέξει και ένα εξαιρετικό ευρωπαϊκό πρόγραμμα που υλοποιεί ο δήμος. Θα εφαρμόσουμε όλες αυτές τις μεθόδους στην περιοχή για να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα και να δούμε μετά αν μπορεί να επεκταθεί στον υπόλοιπο Δήμο, ποιο είναι το κόστος και ποιες είναι οι ανάγκες.
Η προσαρμογή της χώρας μας στην υιοθέτηση χωριστών ρευμάτων ανακύκλωσης δεν έχει καθυστερήσει πολύ; Παραμένουμε “κολλημένοι” στον μπλε κάδο…
Σαφώς έχει καθυστερήσει. Το θέμα είναι οικονομικό, διαχειριστικό, αφορά στην ετοιμότητα των Δήμων και των υπουργείων για τις χρηματοδοτήσεις. Αντιλαμβάνεστε ότι όλα αυτά αθροιζόμενα φέρνουν καθυστερήσεις. Ευελπιστούμε ότι θα επιταχυνθούν οι διαδικασίες και θα πάμε πιο γρήγορα. Ο μπλε κάδος δεν είναι ένα κακό μοντέλο. Θα έλεγα να πάμε κατευθείαν στο χαρτί, στα οργανικά με χωριστό ρεύμα, όπως και το γυαλί, και το επόμενο βήμα, δηλαδή τα πλαστικά και τα μέταλλα, να το αφήσουμε προς το τέλος. Κι αυτό διότι έχουν δυσκολίες να διαχωριστούν από τεχνικής άποψης.
Το “Πληρώνω Όσο Πετάω” από όσο γνωρίζουμε μέχρι σήμερα χρειάζεται ειδική πρόβλεψη στη νομοθεσία για να μπορέσει να εφαρμοστεί. Υπάρχει κάποια εξέλιξη;
Αυτή τη στιγμή δεν προβλέπεται κάτι στο νομοσχέδιο για τους ΦΟΔΣΑ που τέθηκε σε διαβούλευση. Εμείς θα προτείνουμε σε αυτή τη διαδικασία να συμπεριληφθεί. Ήταν πρόθεση του υπουργείου και του υπουργού Σωκράτη Φάμελλου προσωπικά να μπει. Πολύ σύντομα πιστεύω θα μπορέσουμε να άρουμε αυτή την αδυναμία των Δήμων να εφαρμόσουν το “Πληρώνω Όσο Πετάω”. Στη Βούλα θα το δούμε συγκεκριμένα, αυτό όμως δεν αρκεί για όλη τη χώρα. Το υπουργείο θα πρέπει να κάνει εκτεταμένα πιλοτικά προγράμματα για το “Πληρώνω όσο πετάω” για να βγουν συγκεκριμένα συμπεράσματα των πραγματικών δυσκολιών στην εφαρμογή. Είναι απλό να το λέμε, όμως στην εφαρμογή χρειάζεται πολλή προσοχή, μεράκι και παρακολούθηση για να πετύχει. Έχουμε πολλή δουλειά μπροστά μας.
Η μείωση του όγκου των απορριμμάτων μέσω της ανακύκλωσης και η παραγωγή ενέργειας από τα απορρίμματα δεν είναι δύο στόχοι αντικρουόμενοι μεταξύ τους;
Όχι, δεν είναι αντικρουόμενοι. Το θέμα είναι καθαρά περιβαλλοντικό και οικονομικό να επιλέξουμε τις καλύτερες περιβαλλοντικά λύσεις και τις οικονομικότερες. Η ενεργειακή αξιοποίηση θα μπορούσε να περιλαμβάνει την εκμετάλλευση του βιοαερίου. Μπορεί το οργανικό κλάσμα να παράξει ενέργεια με αναερόβια χώνευση. Είναι θεμιτό. Το ίδιο γίνεται και στις χωματερές, ήδη παράγεται εκεί ενέργεια από το βιοαέριο. Νομίζω ότι αυτές είναι οι πιο καθαρές και συμβατές με την κατάσταση της Ελλάδας περιπτώσεις ενεργειακής αξιοποίησης.
Η σύμμικτη καύση ή η αεριοποίηση και άλλες τεχνολογίες που αυτή τη στιγμή δεν εφαρμόζονται στην χώρα μας, είναι πολύ ακριβές για τα ελληνικά δεδομένα. Στο εξωτερικό υπάρχουν πάρα πολλά εργοστάσια καύσης, τα οποία έχουν δημιουργηθεί πολλές δεκαετίες νωρίτερα. Τώρα έχουν αποσβεστεί οπότε το κόστος τους δεν είναι τόσο μεγάλο. Τα καινούργια εργοστάσια όμως υπόκεινται στις νέες ευρωπαϊκές οδηγίες που θέτουν πολύ υψηλές προδιαγραφές σε ό,τι αφορά την ανάκτηση ενέργειας από τα απόβλητα. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι πολύ ακριβότερες οι επενδύσεις, άρα πιο ασύμφορο για τα ελληνικά δεδομένα. Νομίζω ότι το θέμα πρέπει να εξεταστεί καθαρά από περιβαλλοντική και οικονομική σκοπιά και έτσι να λάβουμε τις καλύτερες αποφάσεις.
Ως πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρείας Ανακύκλωσης πώς βλέπετε το σχέδιο της δημοτικής αρχής Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης για δημιουργία μονάδας επεξεργασίας απορριμμάτων εντός της Σχολής Ευελπίδων στη Βάρη;
Αυτή τη στιγμή υπάρχει τεράστια ανάγκη στο Λεκανοπέδιο. Οπουδήποτε μπορεί να χωροθετηθεί με ασφάλεια μία οικονομική μονάδα μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας, θα πρέπει να επιχειρηθεί. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι ότι δεν μπορούμε να χωροθετήσουμε, για πολλούς λόγους. Άρα λοιπόν, όπου υπάρχουν διαθέσιμοι χώροι, οι οποίοι πληρούν τις περιβαλλοντικές προδιαγραφές, θα πρέπει να εξεταστούν. Μια τέτοια περιοχή είναι και αυτή της Βάρης, η οποία θα εξεταστεί στο πλαίσιο του περιφερειακού σχεδιασμού της Αττικής.
Κατά τη γνώμη σας, σε αυτή τη διερεύνηση υπάρχουν τεχνολογίες που πρέπει να αποκλειστούν;
Καμία τεχνολογία δεν αποκλείεται. Αυτό που λέμε εμείς είναι ότι αυτή τη στιγμή τα οικονομικά δεδομένα της σύμμικτης καύσης δείχνουν ότι είναι περισσότερο κοστοβόρα από οποιαδήποτε άλλη τεχνολογία που έχει να κάνει με ανακύκλωση και κομποστοποίηση. Το οικονομικό για μας είναι πολύ σημαντικό κριτήριο επιλογής. Αυτή τη στιγμή θα λέγαμε ότι δεν είναι συμφέρον προς την κοινωνία να επιλέξουμε μία σύμμικτη καύση. Τα καινούργια εργοστάσια είναι πολύ ακριβά και με τα ίδια χρήματα μπορούμε να κάνουμε μονάδες και άλλα έργα που θα μπορούν να εξυπηρετήσουν πολύ μεγαλύτερο τονάζ αποβλήτων.
Επικίνδυνα υπολείμματα δεν υπάρχουν από αυτές τις μονάδες;
Ναι, υπάρχουν και επικίνδυνα υπολείμματα, τοξικές στάχτες, υπάρχει ένα 2% ιπτάμενη τοξική τέφρα, που θα πρέπει να κατευθύνονται σε χώρους επικινδύνων. Δεν είναι το θέμα αυτό. Διοξίνες παράγονται και από την καύση των σκουπιδιών στις χωματερές και πολύ περισσότερες. Σε αυτή τη φάση το θέμα είναι η χωροθέτηση. Πρέπει να κάνουμε τις οικονομικότερες και αποτελεσματικότερες επιλογές. Έτσι όπως πάμε στην πορεία της κυκλικής οικονομίας, οι στόχοι ανακύκλωσης στην πηγή συνέχεια μεγαλώνουν. Επομένως, το να επενδύσουμε στην καταστροφή των υλικών με την καύση, δεν είναι πολύ συμβατό με την προοπτική που έχουμε της ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Πώς εκτιμάτε ότι εξελιχθεί το πρόβλημα διαχείρισης των αποβλήτων στην Αττική το επόμενο διάστημα;
Πλησιάζουμε στον κορεσμό. Το πόσο καιρό ακόμη θα μπορεί να δέχεται απορρίμματα η Φυλή έχει να κάνει με δύο παράγοντες: Πρώτον, αν κάνουμε εκτροπή από την ταφή, με ανακύκλωση και κομποστοποίηση στην πηγή, τότε μειώνουμε την ποσότητα, άρα ο διαθέσιμος χώρος επαρκεί για μεγαλύτερο διάστημα. Δεύτερον, αν γίνει κάποιο καινούργιο κύτταρο στην περιοχή. Αυτές οι δύο παράμετροι παίζουν ρόλο για το πόσο θα κρατήσει, οι οποίες όπως καταλαβαίνετε είναι αστάθμητες. Δεν ξέρουμε πόση εκτροπή θα κάνουμε φέτος ή του χρόνου. Αν γίνει γρήγορα μια μονάδα στην Αττική, μπορεί να απορροφήσει εκατοντάδες χιλιάδες τόνους και να τα εκτρέψει από το ΧΥΤΑ. Το ίδιο ισχύει και για το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) που σήμερα δουλεύει με 20.000 τόνους και μπορεί να φτάσει τους 400.000 τόνους αν εκσυγχρονιστεί. Όλες αυτές είναι παράμετροι μιας εξίσωσης και δεν έχουμε τα δεδομένα για να εκτιμήσουμε τον χρόνο της Φυλής.
Αν φτάσουμε σε ένα “σημείο μηδέν”, ποιες λύσεις θα έχουμε διαθέσιμες;
Η λύση μακροπρόθεσμα είναι να πάμε σε μηδενική παραγωγή αποβλήτων, με ανακύκλωση και κομποστοποίηση. Αν φτάσουμε σε αδιέξοδο, θα είναι ολέθριο. Από σήμερα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι θα πρέπει να χωροθετηθούν γρήγορα έργα στην Αττική. Εμείς είχαμε προτείνει να γίνει το 2012 μία μεγάλη μονάδα. Αν είχε γίνει τότε στη Φυλή η μονάδα αυτή, μαζί με τον εκσυγχρονισμό του ΕΜΑΚ, μικρές μονάδες κομποστοποίησης και διαλογή στην πηγή με πάρα πολλούς τρόπους, θα μιλούσαμε σήμερα σε άλλη βάση. Δυστυχώς, τα πράγματα στην Ελλάδα πάνε πάρα πολύ αργά. Όσο περισσότερο καθυστερούμε, τόσο μεγαλύτερες και περισσότερες μονάδες θα αναγκαστούμε να κάνουμε, αν θέλουμε να λύσουμε το πρόβλημα. Και βέβαια όταν γίνεται κάτι με πίεση χρόνου, αυξάνεται και το κόστος. Άρα θα πρέπει πολύ συνειδητά και υπεύθυνα, όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς να συζητήσουμε και να καταλήξουμε σε χωροθετήσεις.
Η επέκταση της ανακύκλωσης προσκρούει στη συνήθεια, σε έναν τρόπο ζωής και κατανάλωσης. Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αλλάξει αυτό;
Αλλάζει σιγά σιγά, αρκεί να κάνεις προσπάθειες για να αλλάξει. Δυστυχώς γίνονται πολύ λίγες προσπάθειες από τους αρμόδιους ή άλλους φορείς στη χώρα μας. Η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση σε αυτά τα θέματα προχωράει πάρα πολύ αργά. Πέρα από την ενημέρωση που θα πρέπει να αναλάβουν οι Δήμοι, η πολιτεία, ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης με πολλούς τρόπους, θα πρέπει να δούμε και εργαλεία, όπως το “Πληρώνω Όσο Πετάω” που παρουσιάστηκε πρόσφατα σε σχετική ημερίδα στη Βούλα, δράσεις όπως το Benefit As You Save, δηλαδή κίνητρα για να κάνει κανείς ανακύκλωση. Κι αυτά όμως δεν είναι εύκολο να γίνουν, διότι πρέπει να αλλάξει η νομοθεσία. Επίσης, θα πρέπει να επιταχυνθεί η επιβολή ειδικού τέλους ταφής. Όποιος θάβει θα πρέπει να πληρώνει και να κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε να μην θάβουμε. Να φτιάχνουμε καλύτερες μονάδες για λιγότερα υπολείμματα, να κάνουμε περισσότερη διαλογή στην πηγή κ.ο.κ. Δυστυχώς ή ευτυχώς τα θέματα ενημέρωσης των πολιτών είναι κυρίαρχα αν θέλουμε να πετύχουν αυτές οι στρατηγικές και πολιτικές.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Παλμός Γυλφάδας, 3 Φεβρουαρίου 2018)
