Ήταν 10 χρόνια πριν, τον Νοέμβριο του 2010, όταν από τις δημοτικές εκλογές, τις πρώτες του προγράμματος «Καλλικράτης», γεννήθηκε ο ενιαίος Δήμος Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης.
Ο τοκετός ούτε φυσικός ήταν, ούτε έλειψαν οι επιπλοκές. Μια προεκλογική περίοδος που χαρακτηρίστηκε από τον αιφνιδιασμό της κυβέρνησης με την ανακοίνωση της ενοποίησης και βέβαια τις τοπικιστικές διαιρέσεις που δεν μπορούσαν διά μαγείας να εξαλειφθούν, έδωσε τον τόνο σε μια πολύ παράδοξη και ατυχή πρώτη δημοτική περίοδο για τον νέο Δήμο και τον πρώτο του Δήμαρχο Γρηγόρη Κασιδόκωστα. Μια δεκαετία μετά, όλα έχουν αλλάξει.
Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος του αιφνιδιασμού που επιφύλαξε ο τότε υπουργός Εσωτερικών Γιάννης Ραγκούσης στις τοπικές κοινωνίες όλης της χώρας, αρκεί να αναφερθεί ο χρόνος ανακοίνωσης των αλλαγών του «Καλλικράτη». Ήταν 29 Απριλίου 2010 όταν αποκάλυψε τον νέο αυτοδιοικητικό χάρτη, ενώ οι τοπικές εκλογές είχαν ήδη προγραμματιστεί για τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου. Ως είθισται, οι υποψήφιοι Δήμαρχοι και οι συνδυασμοί είχαν συγκροτηθεί πολύ νωρίτερα και με ριζικά διαφορετικά πολιτικά και τοπικά δεδομένα.
Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος για παράδειγμα και ο Ανδρέας Κάσδαγλης είχαν ξεκινήσει πολλούς μήνες νωρίτερα την εκστρατεία τους ως υποψήφιοι Δήμαρχοι Βούλας, όπως και ο Παναγιώτης Καπετανέας είχε ξεκινήσει την καμπάνια του για τη Βάρη. Μεσολάβησε λοιπόν και στα 3Β ένα πολύ πυκνό διάστημα ζυμώσεων για τη συγκρότηση νέων συμμαχιών.
Αρκετοί πιστεύουν ότι ο Γρηγόρης Κασιδόκωστας έκανε περίπατο στις εκλογές του 2010, όμως δεν είναι έτσι. Το αδιαμφισβήτητο αυτοδιοικητικό του άστρο, ως αήττητος Δήμαρχος Βουλιαγμένης από το 1986 οδήγησε από την πρώτη στιγμή σε μια μεγάλη συσπείρωση στελεχών γύρω του.
Ωστόσο μια προσεκτική ματιά στα εκλογικά αποτελέσματα του Νοεμβρίου 2010 αποκαλύπτει περισσότερες αναγνώσεις για τις προθέσεις του τοπικού εκλογικού σώματος. Στον β’ γύρο των εκλογών, την Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2010, όταν αναμετρήθηκαν οι δύο Γρηγόρηδες των 3Β, Κασιδόκωστας και Κωνσταντέλλος, το αποτέλεσμα της κάλπης ήταν μεν ξεκάθαρο, 56% υπέρ του Κασιδόκωστα και 44% υπέρ του Κωνσταντέλλου, ωστόσο οι τοπικές ιδιαιτερότητες άφησαν έντονο το στίγμα τους.
Οι εκλογείς της Βουλιαγμένης ήταν συντριπτικά υπέρ του Κασιδόκωστα (76%-24%), οι εκλογείς της Βούλας εμφανώς υπέρ του Κωνσταντέλλου (52%-48%) και οι εκλογείς της Βάρης τελικώς αποφάσισαν ποιος θα είναι ο Δήμαρχος, τασσόμενοι με 500 ψήφους διαφορά υπέρ του Κασιδόκωστα (56%-44%).
Το πρώτο Δημοτικό Συμβούλιο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης είχε μια πολύ ιδιαίτερη σύνθεση, καθώς η προσφώνηση «Δήμαρχε» ανταλλασσόταν μεταξύ πολλών προσώπων. Εκτός του Γρηγόρη Κασιδόκωστα, Δήμαρχος είχε διατελέσει ο πρώτος πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου, Δημήτρης Αναστασίου και οι επικεφαλής παρατάξεων της αντιπολίτευσης, Άγγελος Αποστολάτος και Παναγιώτης Καπετανέας. Στο ίδιο συμβούλιο ξεκίνησε την πολιτική της διαδρομή η μετέπειτα βουλευτής Γεωργία Μαρτίνου. Όλα άλλαξαν δραματικά βέβαια στις 25 Αυγούστου 2011, όταν ο Γρηγόρης Κασιδόκωστας υπέστη ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο στο σπίτι του, που έκτοτε του στέρησε τη δυνατότητα να ασκήσει ξανά τα καθήκοντα του Δημάρχου.
Με τον τραγικό αυτό τρόπο ωρίμασε απότομα και ο νέος Δήμος των 3Β εισερχόμενος στη νέα απαιτητική εποχή του «Καλλικράτη». Διότι η ενοποίηση των Δήμων δεν άθροισε απλώς δημότες και υπαλλήλους. Άλλαξε στην πραγματικότητα κλίμακα η άσκηση της αυτοδιοίκησης. Η συγκυρία της οικονομικής κρίσης άλλαξε ριζικά τα οικονομικά δεδομένα των Δήμων. Επιπλέον, το νέο θεσμικό πλαίσιο με την εισαγωγή σοβαρότερων και απαιτητικότερων μηχανισμών ελέγχου πάνω στις αποφάσεις των Δήμων συνταξιοδότησε το παλιό μοντέλο άσκησης τοπικής πολιτικής, με τον καταφερτζή Δήμαρχο ή τον Δήμαρχο …σερίφη του χωριού του. Μέχρι τότε, η περιοχή των 3Β ευτύχισε να διοικηθεί από προσωπικότητες που για τα δεδομένα της εποχής έπραξαν σε αυτό το επίπεδο το καλύτερο δυνατό. Όμως η εποχή άλλαξε.
Μία δεκαετία μετά οι τοπικισμοί έχουν υποχωρήσει. Μια νέα συλλογική ταυτότητα έχει δημιουργηθεί για τους δημότες που χωρίς να έχει καταργήσει τις τοπικές ιδιαιτερότητες, έχει αλλάξει τον τρόπο σκέψης και ζωής στις τρεις πόλεις, φέρνοντας τα επί μέρους πιο κοντά από ποτέ. Από αυτή τη συνύπαρξη και συνάρθρωση, διοικητικά και κοινωνικά, οι πόλεις γίνονται σταδιακά μία «πόλη». Το αν η κατάργηση αυτή των εσωτερικών συνόρων εκφραστεί με αλλαγή στον τίτλο του Δήμου είναι τελικά αδιάφορο – και αυτή είναι μία συζήτηση που φέρνει εντάσεις και δεν μπορεί να τελειώσει ποτέ με ομοφωνία ή έστω με μια διακριτή πλειοψηφική άποψη.
Η θεσμική αλλαγή που θα έκανε διαφορά θα ήταν αν στις επόμενες δημοτικές εκλογές καταργούνταν οι εκλογικές περιφέρειες ανά δημοτική ενότητα και οι παρατάξεις συγκροτούσαν ενιαίο ψηφοδέλτιο για τον ενιαίο Δήμο – μια πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι του υπουργού Εσωτερικών. Είναι η τοπική κοινωνία έτοιμη για το επόμενο βήμα;
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Δημοσιογράφος, φύλλο 26, Νοέμβριος 2020
