Επιστροφή στην κλασική βιβλιοθήκη της δραματουργίας με τη δική της σύγχρονη ματιά συνιστά η νέα δουλειά της ηθοποιού και θεατρικής παραγωγού από τη Βούλα, Έφης Κιούκη, που ανεβάζει φέτος το αξιοπρόσεκτο έργο του Στρίντμπεργκ Creditors (Δανειστές) στο Θέατρο Από Κοινού. Την ηθοποιό πλαισιώνουν στους άλλους ρόλους οι Παναγιώτης Μπουγιούρης και Αλέξανδρος Δαβιλάς.
Μιλώντας για την επιλογή του έργου, κάνει λόγο για ένα «απωθημένο» καθώς οι Creditors περιλαμβάνονταν στον βραχύ κατάλογο των έργων που ονειρευόταν να ανεβάσει από τα χρόνια της στη Σχολή Θεάτρου. Έχει ενδιαφέρον ότι η Έφη Κιούκη μετέφρασε εκ νέου το έργο από την αγγλική απόδοσή του, δίνοντάς του όχι μόνο γλωσσικά μια νέα πνοή αλλά και σκηνοθετικά μια νέα προσέγγιση σε σχέση με τις εκδοχές που έχουν παρουσιαστεί στις θεατρικές αίθουσες τα τελευταία χρόνια.
Την ρωτήσαμε πώς μπορεί να συγκινήσει τον σύγχρονο θεατή ένα έργο που έχει γραφτεί τον 19ο αιώνα. Και η Έφη Κιούκη σημειώνει:
«Είναι ένα πολύ διαχρονικό κείμενο. Όταν το διάβασα στα Αγγλικά, πριν κάνω τη μετάφραση και τη διασκευή, σκέφτηκα ότι έχει γραφτεί τώρα. Ο λόγος σε κάποια σημεία γίνεται πολύ ποιητικός και αυτό ίσως ξενίζει σήμερα, όμως δένει με τους χαρακτήρες και ό,τι ζουν. Εξαρχής πίστεψα ότι αυτό το έργο μπορεί να γίνει σύγχρονο. Μιλά για τις ανθρώπινες και τις ερωτικές σχέσεις και βλέπουμε ότι τα ίδια προβλήματα μας απασχολούν και σήμερα».
Ως προς την επιλογή του τίτλου στα Αγγλικά μας εξηγεί ότι ο πρωτότυπος τίτλος στη σουηδική γλώσσα μεταφράζεται με ακρίβεια «υποκριτές» και στην αγγλική του μετάφραση έγινε «Δανειστές». Ο τίτλος
«παραπέμπει στα συναισθηματικά δάνεια περισσότερο. Επέλεξα συνειδητά την αγγλική απόδοση Creditors γιατί αφενός παραπέμπει σε κάτι πιο σύγχρονο και αφετέρου εμπεριέχει πιστεύω περισσότερες έννοιες, όπως πίστη και δάνειο».
Πρόκειται για ένα δράμα που περιέχει στοιχεία κωμικά.
«Υπάρχουν σχόλια για τα παντρεμένα ζευγάρια που μπορεί κανείς να ταυτιστεί, όμως επειδή η πλοκή περιλαμβάνει επεισόδια και καταστάσεις που ταλαιπωρούν τους χαρακτήρες, το έργο έχει καθαρά δραματικό χαρακτήρα».
Ο θεατής θα φύγει προβληματισμένος, εκτιμά η σκηνοθέτιδα. Και λέει για τον ρόλο της:
«Ο πρώην σύζυγός μου προσπαθεί να με ταπεινώσει, επειδή τον είχα αφήσει πριν χρόνια για τον νέο μου σύζυγο. Στην ουσία όλο το ταξίδι της εκδίκησης έχει βασανίσει και τον ίδιο. Και οι τρεις χαρακτήρες ακροβατούν στο ρόλο του θύματος και του ενόχου της κατάστασης. Κανέναν δεν μπορείς να κατηγορήσεις ως φταίχτη γιατί αναρωτιέσαι μήπως τελικά φταίει ο άλλος. Τελικά γίνονται όλοι δέσμιοι των παθών τους».
Στην ερώτηση αν το έργο περιέχει στερεότυπα για τις γυναίκες, η Έφη Κιούκη επισημαίνει:
«Ναι, ο Γκουστάβ, ο πρώην συζυγός μου, μιλά πολύ υποτιμητικά για τις γυναίκες. Δεν ξέρω κατά πόσο τα εννοεί ή αν θέλει μόνο να χτυπήσει τον δικό μου χαρακτήρα. Όταν γράφτηκε το έργο στη Σουηδία είχαν αρχίσει οι γυναίκες να έχουν περισσότερα δικαιώματα, να σπουδάζουν. Οι άντρες ίσως ένιωσαν να απειλούνται από αυτό, από την αλλαγή συμπεριφοράς των γυναικών, ως πιο χειραφετημένες. Πιστεύω ότι και ο Στρίντμπεργκ μπερδεύτηκε από αυτό, ίσως ενοχλήθηκε, όπως φαίνεται από το γραπτό του».
«Ο κόσμος έχει μεγάλη ανάγκη το θέατρο»
Άραγε μια ηθοποιός παίρνει κάτι από τους ρόλους που υποδύεται στην πραγματική της ζωή; Απαντά η Έφη Κιούκη:
«Ναι, ο ρόλος σε διδάσκει πολλά. Κατά βάση όμως γίνεται το αντίστροφο, αντλώ στοιχεία από τους ανθρώπους γύρω μου για τους ρόλους που υποδύομαι. Στην αρχή τη Θέκλα, τον ρόλο μου στους Creditors, δεν μπορούσα να την καταλάβω καθόλου. Είναι ανεξάρτητη, αλλά θεωρεί για παράδειγμα ότι την καρδιά της μπορεί να την μοιράζεται και να αγαπά δύο άντρες ταυτόχρονα. Εγώ δεν μπορούσα να ταυτιστώ με αυτό, οπότε έπρεπε να αναζητήσω από τους γύρω μου αναφορές για να το κάνω δικό μου. Μετά βρήκα δικά μου στοιχεία που κουμπώνουν στον ρόλο».
Ένα ακόμη ερώτημα είναι αν οι ψηφιακές πλατφόρμες οικιακής ψυχαγωγίας απειλούν το θέατρο. «Δεν νομίζω», απαντά και συμπληρώνει:
«Αντιθέτως, τα τελευταία χρόνια μετά τον κορονοϊό το θέατρο έχει εκτοξευτεί. Ο κόσμος έχει μεγάλη ανάγκη το θέατρο. Οι περισσότερες παραστάσεις πάνε καλά. Η μόνη απειλή είναι ότι υπάρχουν πάρα πολλές παραστάσεις, πρέπει να γίνονται 1.500 παραστάσεις τον χρόνο, άρα υπάρχει μεγάλος ανταγωνισμός. Ο κόσμος πάει και να γελάσει αλλά και να προβληματιστεί».
Εκτός από το σκηνοθετικό κομμάτι και τον πρωταγωνιστικό ρόλο της στο έργο, η Έφη Κιούκη έχει και την επιχειρηματική ευθύνη για την παράσταση ως παραγωγός. Όπως λέει, το βήμα αυτό ήταν κάτι που ήθελε από την εποχή των θεατρικών της σπουδών και δεν κρύβει ότι μακροπρόθεσμος στόχος της είναι να αποκτήσει ένα δικό της θέατρο.
«Έχει μεγάλο άγχος, όχι πλέον μόνο για το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα που θα βγάλω στη σκηνή, αλλά και ευθύνη για όλα: Να αισθανθούν άνετα οι ηθοποιοί και να βγάλουν αυτό που θέλουν επί σκηνής, να γίνει η προώθηση, να γεμίσει το θέατρο. Δεν με φοβίζει όμως η ευθύνη», σημειώνει.
Η παράσταση Creditors ανεβαίνει στο Θέατρο Από Κοινού (Ευπατριδών 4, Κεραμεικός) από τις 3 Φεβρουαρίου 2025 και θα παίζεται κάθε Δευτέρα στις 8 μ.μ. και Τρίτη στις 9 μ.μ. για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων.
