Απέχουμε πολύ ακόμη από το να αναδεικνύονται πολιτικοί εκπρόσωποι ενός τόπου ανάλογα με το πόσα like συγκεντρώνουν. Ας ελπίσουμε φυσικά να μην έρθει ποτέ μια τέτοια στιγμή. Ωστόσο καθημερινά διαπιστώνει κανείς την αυξανόμενη σημασία του διαδικτύου και ειδικότερα της κοινωνικής δικτύωσης στην πολιτική επικοινωνία των αιρετών ή των υποψηφίων, τον διάλογο με τους πολίτες και την ενημέρωση για τα τοπικά και όχι μόνο τεκταινόμενα. Από αυτή την άποψη, το facebook είναι αναγκαίος αλλά όχι βέβαια και επαρκής παράγοντας για να εκλεγεί κάποιος δήμαρχος.

Τα καφενεία της παλιάς εποχής σπανίζουν. Το κυριότερο, οι θαμώνες τους περιορίζονται σε συγκεκριμένες ηλικιακές κατηγορίες, με τα ανάλογα ενδιαφέροντα και πολύ συχνά παγιωμένες πολιτικές προτιμήσεις. Αντιθέτως, όλο και περισσότεροι πολίτες στις πιο δυναμικές ηλικίες, επιλέγουν να ενημερώνονται από το διαδίκτυο, ενώ προτιμούν το facebook ως μέσο που ταξινομεί και προβάλλει την ειδησεογραφία.

Μια ματιά στα πιο πρόσφατα στοιχεία για τη χρήση διαδικτύου στη χώρα μας δεν αφήνει αμφιβολίες για την διεισδυτικότητα του μέσου. Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 4 εκατομμύρια χρήστες του facebook (παγκοσμίως κυμαίνονται στο 1 δισ.!). Ακόμη πιο ενδιαφέρον στοιχείο είναι το κόλλημα με την μπλε ιστοσελίδα: Κατά μέσο όρο υπολογίζονται σε περισσότερες από 2,5 ώρες ο χρόνος που αφιερώνεται ημερησίως στο facebook, τη στιγμή που οι ειδικοί επιμένουν ότι η χρήση δεν θα πρέπει να ξεπερνά τη 1,5 ώρα για να μην παρατηρηθούν φαινόμενα εθισμού.

Στα μεγάλα πλεονεκτήματα του μέσου συγκαταλέγονται η δυνατότητα ενημέρωσης σε πολλαπλά επίπεδα ενδιαφερόντων και πάνω από όλα, η διαδραστικότητα, στοιχείο εκ των ων ουκ άνευ στον πολιτικό διάλογο. Ο δήμαρχος, ο αιρετός εκπρόσωπος (και σε άλλη κλίμακα, ο πρωθυπουργός, ο βουλευτής) είναι πιο προσιτός από ποτέ για να ενημερώσει, να λογοδοτήσει, να αποκαλύψει πλευρές της προσωπικότητάς του αθέατες μέχρι στιγμής (και όχι απαραίτητα σε μια λογική …κλειδαρότρυπας). Το δημοφιλές “τα παράπονα στο δήμαρχο” αποκτά για πρώτη φορά μια τόσο άμεση εφαρμογή και μάλιστα, με νέο στοιχείο αυτό της δημοσιότητας στην επικοινωνία, όταν μέχρι τώρα ο διάλογος με τους πολίτες γινόταν κεκλεισμένων των θυρών. Η ευκολία και η δωρεάν πρόσβαση σε μια ανεξάντλητη θεωρητικά δεξαμενή πληροφοριών, από τον υπολογιστή ή πλέον το κινητό τηλέφωνο είναι επιπλέον μια μοναδική στα χρονικά δυνατότητα.

Ακόμη βρισκόμαστε στην αρχή αυτής της νέας εποχής, όπως δείχνει άλλωστε και η κάπως στατική χρήση των μέσων αυτών από τους πολιτικούς. Το πιο σύνηθες φαινόμενο είναι τους λογαριασμούς στο facebook και τα υπόλοιπα δίκτυα να τους διαχειρίζεται κάποιο πρόσωπο από το προσωπικό του γραφείου Τύπου του κάθε αιρετού, με φανερό αποτέλεσμα να κοινοποιούνται απλώς “άψυχα” δελτία Τύπου και τυπικές ενημερώσεις, χωρίς προσωπικό χαρακτήρα και το κυριότερο, χωρίς δυνατότητα άμεσου διαλόγου. Ακόμη υπάρχει αμηχανία ή έλλειψη εξοικείωσης με τη χρήση των μέσων αυτών, όπως δείχνει άλλωστε και η μικρή σχετικά διείσδυση του υπ’ αριθμόν δύο παγκοσμίως δημοφιλέστερου κοινωνικού δικτύου, του twitter.

Οπωσδήποτε πλευρά του φαινομένου είναι και η κρίση του Τύπου. Η υποχώρηση των εφημερίδων, το κλείσιμο πολλών τίτλων και η κυκλοφορία αρκετών άλλων σε αισθητά πιο αραιά διαστήματα, αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό στην ανάγκη του κοινού για ενημέρωση, που σπεύδουν να το καλύψουν ιστοσελίδες και πόρταλ που έχουν σαν οξυγόνο το facebook, μέσω του οποίου κοινοποιούνται, σχολιάζονται και διαδίδονται καθημερινά και όλο το 24ωρο νέα και απόψεις.

Δεν λείπουν και οι παγίδες όμως. Δημοφιλία ενός προσώπου στο facebook δεν εξασφαλίζει εκλογή! Διαδεδομένο είναι το φαινόμενο “μικρών θεών” του διαδικτύου, προσώπων που για διάφορους λόγους εξασφαλίζουν χιλιάδες ηλεκτρονικούς “φίλους” και νομίζουν ότι ο ρυθμός ανάπτυξης του “προφίλ” τους είναι ευθέως ανάλογος της πολιτικής τους επιρροής. Πολύ συχνά, οι άνθρωποι αυτοί διαπιστώνουν πικρά ότι η πραγματική ζωή, οι κοινωνικές σχέσεις και η πολιτική πραγματικότητα απέχει πολύ από τον πλασματικό κόσμο του διαδικτύου.

Το έντυπο αντέχει

Στην αναμέτρηση διαδικτύου – εντύπου ακόμη δεν υπάρχει νικητής. Διανύουμε μια εποχή μετάβασης, όπου τάσεις κυριαρχούν, ωστόσο ο έντυπος Τύπος αντέχει και κρατά την πρωτοκαθεδρία, αν όχι στη δημοφιλία, τουλάχιστον στο κύρος και την αξιοπιστία. Χαρακτηριστικό ως προς το τελευταίο είναι το γεγονός ότι πλην λίγων εξαιρέσεων, τα έντυπα τροφοδοτούν το διαδίκτυο και ποτέ το αντίστροφο.

Τον Οκτώβριο, η τελευταία διαδικτυακή δημοσκόπηση που έγινε μέσω της ιστοσελίδας του Βήματος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση κρίθηκε μη αξιόπιστη από την αρμόδια αρχή, την Ελεγκτική Δημοσκοπήσεων. Αυτό που επισήμαναν οι ειδικοί, είναι πως η χρήση του διαδικτύου στη χώρα μας περιορίζεται σε συγκεκριμένες ηλικιακές και εισοδηματικές κατηγορίες, γεγονός που σημαίνει ότι το στατιστικό δείγμα δεν είναι αντιπροσωπευτικό. Στην Ελλάδα μόλις το 53,6% των νοικοκυριών διαθέτει πρόσβαση στο διαδίκτυο, με το 96,2% εξ αυτών να διαθέτουν ευρυζωνική σύνδεση.

Στους περιορισμούς που επιβάλλει στην ενημέρωση το διαδίκτυο θα προσθέσουμε την έκταση των κειμένων, που στην οθόνη του υπολογιστή ή του κινητού δεν μπορούν να ξεπερνούν τις λίγες εκατοντάδες λέξεις, για να γίνουν εύκολα αναγνώσιμα. Πρόκειται για έναν καταλυτικό περιορισμό, αφού μικρότερο μέγεθος κειμένων σημαίνει μικρότερη τεκμηρίωση.

Του Γιώργου Λαουτάρη από τον Παλμό Γλυφάδας (4 Ιανουαρίου 2014).