Οι περισσότεροι σήμερα αναγνωρίζουν τη σημασία της Μάχης του Μαραθώνα για τη διάσωση του δυτικού πολιτισμού, ελάχιστοι όμως συνειδητοποιούν ότι οι Αθηναίοι του 490 π.Χ. ζούσαν στις ίδιες περιοχές που ζουν και οι σύγχρονοι Έλληνες.
Το νήμα αυτό στο χρόνο και στον τόπο επιχειρεί να ξεδιπλώσει με μια εξαιρετική του πρωτοβουλία ο Χρήστος Διονυσόπουλος, εμπειρογνώμων του Δήμου Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης σε θέματα αρχαιοτήτων.
Όπως πρότεινε στο Δημοτικό Συμβούλιο των 3Β και έγινε ομόφωνη απόφαση, ο Δήμος θα κάνει μια πιστή αναπαραγωγή μιας μαρμάρινης στήλης από τον τάφο των Αθηναίων στον Μαραθώνα, η οποία αναγράφει τους νεκρούς από την Ερεχθηίδα φυλή οι οποίοι έπεσαν κατά τη μάχη με τους Πέρσες. Η Ερεχθηίδα φυλή περιλάμβανε και τον αρχαίο Αναγυρούντα, τη σημερινή δηλαδή Βάρη.
Την προέλευση και το περιεχόμενο της στήλης περιγράφει αναλυτικά ο Χρήστος Διονυσόπουλος στο βιβλίο του Η Μάχη του Μαραθώνα, ιστορική και τοπογραφική προσέγγιση (Εκδόσεις Καπόν) το οποίο έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών:
“Η στήλη της Ερεχθηίδος φυλής βρέθηκε το 2000 εντοιχισμένη σε παλαιοχριστιανικό κτίσμα, στην Εύα, στη Μονή της Λουκούς της Κυνουρίας και υπολογίζεται ότι μαζί με άλλα σπουδαία έργα που προέρχονταν από τον Μαραθώνα κοσμούσε τη μεγάλη υπόστηλη αίθουσα της έπαυλης του Ηρώδη Αττικού στην Κυνουρία. Είναι μια στιβαρή ορθογώνια στήλη από πεντελικό μάρμαρο, ύψους 68 εκ., πλάτους 55,8 (πάνω) έως 57 εκ. (κάτω) και πάχους 28,5 εκ. (πάνω) έως 26,5 εκ. (κάτω) η οποία επιστέφεται από ένα ανάγλυφο λέσβιο κυμάτιο, ύψους 7,5 εκ. και έχει ως επικεφαλίδα χαραγμένο με μεγάλα γράμματα το όνομα της Ερεχθηίδος φυλής. Ακολουθεί ένα κανονικό ελεγειακό επίγραμμα που εγκωμιάζει την αρετή των ανδρών που έπεσαν πολεμώντας τους Μήδους και ένα κατάλογος κάτω από το επίγραμμα με 22 ονόματα γραμμένα στοιχηδόν“.
Ο Χρήστος Διονυσόπουλος διάβασε στο Δημοτικό Συμβούλιο και τη μετάφραση του επιγράμματος:
“Η φήμη, καθώς πάντα φθάνει στα πέρατα της φωτεινής γης, θα πληροφορηθεί για την αρετή αυτών των ανδρών, δηλαδή πώς πέθαναν πολεμώντας τους Μήδους και (πώς) δόξασαν την Αθήνα αντιμετωπίζοντας στη μάχη πολλούς, ενώ (αυτοί) ήταν λίγοι“.
Η συγκεκριμένη φυλή είχε και τους αναλογικά περισσότερους νεκρούς, καθώς όπως ανέλυσε ο Χρήστος Διονυσόπουλος, οι πολεμιστές της παρατάχθηκαν στο κομμάτι της φάλαγγας που έκανε την πιο αποφασιστική σύγκρουση.
Τα ονόματα που αναφέρονται είναι: Δρακοντίδης, Αντιφών, Αψέφης, Ξένων, Γλαυκιάδης, Τιμόξενος, Θέογνις, Διόδωρος, Ευξίας, Ευφρονιάδης, Ευκτήμων, Καλλίας, Αραιθίδης, Αντίας, Τόλμις, Θουκυδίδης, Δίος, Αμυνόμαχος, Λεπτίνης, Αισχραίος, Πήρων και Φαιδρίας.
Η στήλη σήμερα φυλάσσεται στο μουσείο του Άστρους. Όπως είπε ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος το πιστό αντίγραφο της στήλης θα κοσμήσει μία από τις πλατείες της Βάρης που βρίσκονται σήμερα υπό ανάπλαση, θα στηθεί δηλαδή είτε στην πλατεία Δήμα είτε στην πλατεία 25ης Μαρτίου.
