Μοιραστείτε το
Ένα χρονογράφημα στην εφημερίδα «Εμπρός» που δημοσιεύτηκε πριν 99 χρόνια, στις 17 Σεπτεμβρίου 1925, αποκαλύπτει ένα πλήθος πληροφοριών για τις συνθήκες παραθερισμού στη Βάρκιζα μια άλλης εποχής. Ο τίτλος του είναι «πεννιές από την Βάρκιζαν» και η αναφορά γίνεται στις οικογένειες που περνούσαν το μεγάλο τους καλοκαίρι κοντά στη θάλασσα, έμεναν σε σκηνές και πανδοχεία και τα απογεύματα τραγουδούσαν όλοι παρέα, συνοδεία οργάνων.
Ο ανώνυμος (κατά τη συνήθη πρακτική της εποχής) χρονογράφος παρατηρεί τους ψαράδες που πουλούν την ψαριά τους σκηνή τη σκηνή, ακούει τις ομοβροντίες από τους κυνηγούς στα παρακείμενα βουνά της Βουλιαγμένης και της Βάρης, καταγράφει τους εκδρομείς της νύχτας που έρχονται για τη φεγγαράδα και σχολιάζει μάλλον με σηκωμένα φρύδια τη μικτή («μιξτ») παρουσία των δύο φύλων στη θάλασσα. «Προσέρχονται και αι χωρικαί» υπογραμμίζει, αντιμετωπίζοντας τις γυναίκες της Βάρκιζας και της Βάρης μάλλον ως εξωτικό στοιχείο.
Το άρθρο παραθέτει ονομαστικά και τις οικογένειες που τότε παραθέριζαν στο απομονωμένο χωριό, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει ο διευθυντής του Εμπειρίκειου ασύλου αστέγων παίδων. Φιλοξενούμενος σε μια σκηνή πέρασε και ο σημαντικός ζωγράφος της εποχής Γεώργιος Ροϊλός με τα πινέλα του. Οι μόνιμοι παραθεριστές ζητούσαν να αγοράσουν γη και να στήσουν ένα πιο μόνιμο σπιτικό, όμως η κυβέρνηση τότε είχε άλλα σχέδια, να μοιράσει φτηνά οικόπεδα σε μια ομάδα δημόσιων υπαλλήλων. «Αστείο» χαρακτηρίζει το σενάριο να κατοικήσει κάποιος με εργασία στην Αθήνα μόνιμα στη Βάρκιζα της εποχής εκείνης, παρόλο που υπήρχε υποτυπώδης συγκοινωνία με ταξί και λεωφορείο (αλλά προφανώς το ιδιόκτητο αυτοκίνητο ήταν πολυτέλεια πολύ λίγων).
Τα χρονογραφήματα είναι ένα πολύ ιδιαίτερο δημοσιογραφικό είδος στο οποίο ξεχωρίζει η υποκειμενικότητα της ματιάς του συντάκτη και έχει ως ζητούμενο να τέρψει τον αναγνώστη με το χιούμορ και τις ασυνήθιστες πληροφορίες που δεν έχουν αμιγώς ειδησεογραφική αξία. Η εφημερίδα «Εμπρός» ήταν από τα έντυπα που καλλιέργησαν συστηματικά το είδος. Κατά την αντιγραφή διατηρήθηκε αυτούσια η ορθογραφία του κειμένου, πλην του πολυτονικού συστήματος.
Πεννιές από την Βάρκιζαν
Εφέτος η Βάρκιζα παρουσιάζει όψιν πολιτισμένου μέρους διότι κάθε απόγευμα παίζει η ωραία μπάντα του Εμπειρικείου. Αι παραθερίζουσαι οικογένειαι εις τα μικρά υπόστεγα πανδοχεία ευρίσκουν παγωμένες λεμονάδες και μπύρες, θαύμα θαυμάτων διά την Βάρκιζαν. Ψάρια μπαρμπούνια, λιθρίνια και μικρά κατσικάκια εν αφθονία και με λογικάς τιμάς, οι δε φημισμένοι ροδίτες εν αφθονία. Ομοίως και τα λαχανικά. Εδώ είνε αι οικογένειαι ενθουσιασμέναι, διότι τα ψάρια τα φέρουν οι ψαράδες εις τις σκηνές των και οι δυστυχείς οικογενειάρχαι ανεκουφίσθησαν από την ευκολίαν και δεν είνε ηναγκασμένοι να κρατούν ουράν, όπως γίνεται εις την αγοράν.
Αυτάς τας ημέρας οι κυνηγοί ενθουσιασμένοι διότι ήρχισε το κυνήγι. Περάσματα μικρά μόνον ως τώρα. Το ρεκόρ έφθασε μόνον ως δέκα τριγόνια. Αναμένονται όμως τα μεγάλα περάσματα, αλλ’ αυτά εξαρτώνται από τον καιρόν. Προχθές Κυριακήν χωρίς υπερβολήν συνεκεντρώθησαν εις τα βουνά της Βουλιαγμένης και της Βάρης περί τους 2000 κυνηγοί. Εις το πέρασμα ενός τριγονιού ηκούοντο ομοβροντίαι, το δε τριγόνι απέδρα… και εξακολουθεί απέδρα. Τα μπάνια γίνονται εις την ωραίαν αμμουδιάν μιξτ και αφελώς. Εις αυτά εσυνήθισαν και προσέρχονται και αι χωρικαί. Πολιτισμός σου λέγει ο άλλος. Τα βράδια διασταυρούνται τα αυτοκίνητα φέροντα τους ρωμαντικούς διά να απολαύσουν την ωραία των θέαν της θαλάσσης κατά τας σεληνοφώτους αυτάς νύχτας.
Παραθερίζουσαι οικογένειαι είνε φέτος εις την Βάρκιζαν αι εξής: Του αρχιάτρου κ. Λέκκα, Ζήση του διευθυντού του Εμπειρικείου, Καλοστύπη, Κουκάκη, Βιδάλη, Σαρρή, Καντόρου, Ζώτου, Περσάκη, Ξανθοπουλίδου, Δαμιανού, Μακαρώνα κλπ. Φιλοξενείται ενταύθα ο φίλος ζωγράφος κ. Γ. Ροϊλός, ο οποίος κάτι ωραίον προετοιμάζει διά την προσεχή πλουσίαν εκθεσίν του. Αι από πολλών ετών παραθερίζουσαι οικογένειαι αναμένουσι να εκτεθούν εις πλειστηριασμόν τα παρά την παραλίαν μέρη διά να δυνηθούν να κατασκευάσουν μικρούς καταλλήλους οικίσκους προς αποφυγήν των σκηνών, αι οποίαι εν καιρώ βροχής φέρουν γενικήν αναστάτωσιν. Μετά δυσφορίας ηκούσθη ότι εδόθησαν τα ωραία ταύτα μέρη εις συνεταιρισμόν υπαλλήλων αντί πινακίου φακής. Δύνανται οι υπάλληλοι να κατοικήσωσι μονίμως εδώ; Αστείον. Το αυτοκίνητον στοιχίζει διά να έλθη εδώ δρ. 400. Αν είνε της γραμμής, δρ. 50 να υπάγη εις Αθήνας και επιστρέψη το εσπέρας. Ποίος δημόσιος υπάλληλος ημπορεί να έχη υπό τοιούτους όρους κατοικίαν εδώ; Αυτά τα μέρη είνε δικαιότερον να τεθούν εις πλειστηριασμόν, τα δε γήπεδα να χωρισθούν κατά 200-300 πήχεις ώστε να δυνηθή ο κόσμος να έχη μικράν κατοικίαν και να αναπνέη ολίγον καθαρόν αέρα το καλοκαίρι. Και το Δημόσιον άλλως τε θα αποζημιωθή ακριβοδιαίως. Ο κ. Ευταξίας έχει τον λόγον.
Από το καρνέ ενός Αθηναίου