Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του ενιαίου ποδηλατόδρομου της αθηναϊκής ριβιέρας, που σύμφωνα με τον πρωθυπουργό θα έχει παραδοθεί ως το τέλος του 2025, είναι μια εξαιρετική πρωτοβουλία. Κυρίως στο σκέλος που αφορά την άρση των πολλαπλών και ανυπέρβλητων εμποδίων που υψώνονται σήμερα στα πεζοδρόμια κατά μήκος της παραλιακής και θα οδηγήσει στην ενοποίηση μιας διαδρομής περιπάτου και αναψυχής που έχει τόσο πολύ ανάγκη το Λεκανοπέδιο.
Όμως στο σκέλος του ποδηλάτου, είναι πάλι μια αποσπασματική παρέμβαση, μια καλή ιδέα με μικρό αποτέλεσμα, μια αιρετική πινελιά μικροκινητικότητας σε έναν πίνακα αφιερωμένο στον θεό ΙΧ. Και αν κάτι απαιτεί η ανάπτυξη των εναλλακτικών μέσων μετακίνησης είναι βαριές υποδομές και όχι σημειακές παρεμβάσεις.
Μια αποσπασματική
εναλλακτική διαδρομή
είναι μια αιρετική
πινελιά μικροκινητικότητας
σε έναν πίνακα
αφιερωμένο στον θεό ΙΧ
Αρκεί να σκεφτεί κανείς πώς θα φτάνει ένα ποδήλατο από τον οικιστικό ιστό στο παραλιακό μέτωπο για να κάνει χρήση της διαδρομής: Υποχρεωτικά διασχίζοντας το εσωτερικό οδικό δίκτυο και την παραλιακή λεωφόρο, μια εξ ορισμού επικίνδυνη αποστολή. Οι οδικές υποδομές της χώρας είναι σχεδιασμένες αποκλειστικά για τη χρήση τους από μηχανοκίνητα οχήματα. Η ποδηλασία στο δεξί άκρο των οδών είναι ιδιαίτερα δύσκολη λόγω των σταθμευμένων οχημάτων – συχνά παράνομα – αλλά και επειδή στο άκρο αυτό το οδόστρωμα υφίσταται πάντα τις μεγαλύτερες επεμβάσεις και μπαλώματα από τις εργασίες των διαφόρων δικτύων.
Περιττό να σημειωθεί ότι η οδήγηση ποδηλάτου σε δρόμους ταχείας κυκλοφορίας και του εθνικού δικτύου, όπως είναι η παραλιακή λεωφόρος και η λεωφόρος Βουλιαγμένης, απαγορεύεται ρητά από τον Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (άλλο ένα «κοιμισμένο» άρθρο του). Η αλληλεπίδραση οχημάτων και ποδηλάτων παράγει πολλές φορές ένταση λόγω της δυσφορίας των οδηγών που αναγκάζονται να προσπεράσουν αλλάζοντας λωρίδα.
Στις πόλεις του εξωτερικού όπου η χρήση ποδηλάτου αποτελεί κομμάτι του τρόπου ζωής των κατοίκων και βασική επιλογή ως μέσο για τις καθημερινές μεταφορές, οι δρόμοι έχουν σχεδιαστεί με χωριστές λωρίδες για αυτοκίνητα και ποδήλατα, ώστε να αποφεύγεται η συνάντηση αυτών των δύο διαφορετικών μέσων μετακίνησης όσο το δυνατόν περισσότερο. Αυτή η επιλογή όμως, που θα συνιστούσε μια πολιτική απόφαση κεντρικής σημασίας, απαιτεί να αφαιρεθεί χώρος από τα ΙΧ. Πόσο έτοιμη είναι η ελληνική κοινωνία για κάτι τέτοιο σήμερα;
Όμως η εξάρτηση από το αυτοκίνητο και η έλλειψη υποδομών για εναλλακτικά μέσα είναι αλληλένδετα φαινόμενα: Χωρίς τη δημιουργία νέων υποδομών φιλικών για το ποδήλατο δεν θα αναπτυχθεί ποτέ μια κουλτούρα φιλική για το μέσο αυτό.
Για όλους τους παραπάνω λόγους, οι περισσότεροι θα προσεγγίσουν τον νέο ποδηλατόδρομο της αθηναϊκής ριβιέρας φορτώνοντας τα ποδήλατα στο αυτοκίνητο και αναζητώντας μια θέση στάθμευσης κοντά. Πόσο αντιφατικό είναι αυτό;
Το παραδοσιακό ποδήλατο είναι ένα μόνο από τα νέα εναλλακτικά μέσα μετακίνησης που κερδίζουν έδαφος και διεκδικούν μια θέση στο δημόσιο χώρο – από εξαιρετικά μειονεκτική θέση όπως αναφέρθηκε λόγω των ανεπαρκών υποδομών. Τα ηλεκτρικά ποδήλατα είναι μια ανερχόμενη αγορά που προσφέρει σημαντική υποβοήθηση και κάνει πολύ άνετη τη χρήση τους, όπως και τα ηλεκτρικά πατίνια που διακρίνονται για την ευελιξία τους και την εύκολη οδήγηση. Και τα δύο αυτά μέσα έχουν πλέον μεγάλη διάδοση στον Δήμο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης, από τουρίστες και κατοίκους μικρότερων ηλικιών.
Τα ηλεκτρικά πατίνια ισορροπίας (hoverboards) και τα ηλεκτρικά μονόκυκλα (unicycles) δεν είναι μόνο αξεσουάρ για τις παιδικές χαρές, αλλά συνιστούν πλέον επιλογές στη μετακίνηση ενηλίκων σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Το θεσμικό πλαίσιο στην Ελλάδα έχει ήδη προβλέψει και νομιμοποιήσει τη χρήση τους, ομαδοποιώντας τα στη φράση Ελαφρά Προσωπικά Ηλεκτρικά Οχήματα (και κωδικοποιημένα ΕΠΗΟ), όσο και αν οι χρήστες τους κατά κανόνα αγνοούν και πάντως δεν εφαρμόζουν τις προβλέψεις του ΚΟΚ (υποχρεωτικό κράνος, ταχύτητα κάτω των 25 χλμ. την ώρα κ.λπ.).
Επομένως οι ποδηλατόδρομοι και οι απαιτούμενες νέες υποδομές στο οδικό δίκτυο χρειάζονται για να φιλοξενήσουν και αυτή τη νέα μορφή της μικροκινητικότητας που έχει απίστευτα πλεονεκτήματα ως προς την οικονομία και την ευελιξία σε σχέση με το αυτοκίνητο και ταυτόχρονα εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους για τους χρήστες στο σημερινό αστικό περιβάλλον.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην εκδήλωση παρουσίασης του ποδηλατόδρομου – αστικού περιπάτου, από τον Πειραιά ως τη Βουλιαγμένη παρότρυνε τους παριστάμενους δημάρχους «να είναι πιο τολμηροί στα δικά τους σχέδια αστικής βιώσιμης κινητικότητας» όπως είπε χαρακτηριστικά, περιγράφοντας την τάση περιορισμού των ΙΧ σε όφελος των εναλλακτικών μέσων.
Στην πραγματικότητα όμως, είναι η κυβέρνηση που πρέπει να γίνει πιο τολμηρή στον τομέα αυτόν, ορίζοντας ένα νέο πλαίσιο στο οδικό δίκτυο, φιλικό στα ποδήλατα και τα ΕΠΗΟ, πάνω στο οποίο θα προσαρμοστούν τα όποια τοπικά σχέδια βιώσιμης αστικής κινητικότητας. Η αντίστροφη προσέγγιση οδηγεί απλώς σε αδιέξοδα.
