Ένα αναγκαίο έργο εκσυγχρονισμού αναβαθμίζει περιβαλλοντικά τον όρμο
Στην τελική ευθεία υλοποίησης εισέρχεται ένα σημαντικό έργο αναβάθμισης του όρμου της Βουλιαγμένης με την ανάπλαση και τον εκσυγχρονισμό της μαρίνας Βουλιαγμένης, μια εγκατάσταση που σήμερα λειτουργεί με τις υποδομές και την τεχνολογία της δεκαετίας του 1960. Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου παρουσιάστηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο Βάρης Βούλας Βουλιαγμένης στις 18 Μαΐου από την επικεφαλής μελετήτρια, μηχανικό περιβάλλοντος Βασιλική Τζανετάτου, ώστε οι εκπρόσωποι της τοπικής κοινωνίας να γνωμοδοτήσουν για τη νέα φάση του έργου, με τη συντριπτική πλειοψηφία των συμβούλων (27 «υπέρ», 3 «κατά» και 1 «παρών») να διάκειται θετικά.
Περιβαλλοντικό όφελος
Σε σχέση με τη σημερινή πεπαλαιωμένη υποδομή της μαρίνας, ο εκσυγχρονισμός της με το έργο ανάπλασης κυριολεκτικά θα καθαρίσει τον μικρό κόλπο της Βουλιαγμένης. Σήμερα για την παραλαβή των λυμάτων από τα σκάφη που δένουν στη μαρίνα χρησιμοποιείται ένα δύσχρηστο φορητό σύστημα σωληνώσεων μικρής παροχής το οποίο κατά τη γνώμη των ειδικών, εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για διαρροές λυμάτων στο θαλάσσιο χώρο της μαρίνας. Οι οσμές υπονόμου άλλωστε που αναδύονται τακτικά από τη μαρίνα, πιστοποιούν ότι οι πιο βασικές μέριμνες σήμερα δεν ικανοποιούνται.
Επίσης, σήμερα τα νερά με πετρελαιοειδή κατάλοιπα (σεντινόνερα) από τις μηχανές των σκαφών παραλαμβάνονται με βυτιοφόρα οχήματα απευθείας από τα σκάφη, μια ακόμη πηγή επικίνδυνων διαρροών στη θάλασσα της Βουλιαγμένης, κάτι που από το φιλμ που εντοπίζει κανείς κατά καιρούς στα νερά της μαρίνας, φαίνεται ότι συμβαίνει συχνά.
Με την ανάπλαση θα διαμορφωθεί ο απαιτούμενος από τη νομοθεσία σταθμός παραλαβής καταλοίπων –που λείπει σήμερα– για σεντινόνερα και λύματα και παράλληλα θα κατασκευαστεί σύμφωνα με τη μελέτη ένα σύγχρονο σύστημα κενού για την παραλαβή των λυμάτων σε κάθε θέση ελλιμενισμού, με το οποίο υποχρεωτικά θα συνδέονται τα σκάφη καθ’ όλη τη διάρκεια παραμονής τους στη μαρίνα, εκμηδενίζοντας έτσι τον κίνδυνο ατυχημάτων.
Σήμερα επίσης οι πυργίσκοι παροχών δεν έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν το σύνολο των σκαφών και τις αυξημένες απαιτήσεις τους σε ρεύμα και νερό. Ως συνέπεια αυτού παρατηρείται το φαινόμενο ακόμα και ελλιμενισμένα, τα σκάφη να έχουν αναμμένες τις μηχανές για την κάλυψη των αναγκών τους σε ρεύμα (π.χ. για τον κλιματισμό). Το έργο εκσυγχρονισμού προβλέπει υψηλής τεχνολογίας πυργίσκους παροχών σε κάθε θέση, ώστε να παρέχεται η κατάλληλη ισχύς ρεύματος και ταυτόχρονα θα απαγορεύεται η χρήση των μηχανών και γεννητριών των σκαφών κατά τη διάρκεια του ελλιμενισμού.
Την ίδια στιγμή, οι υφιστάμενες κτηριακές υποδομές, με εξαίρεση το πρόσφατα ανακαινισμένο Moorings δεν πληρούν τις σύγχρονες προδιαγραφές για την εξοικονόμηση ενέργειας, κάτι που θα αλλάξει με το βιοκλιματικό σχεδιασμό, τις μονώσεις και σκιάσεις στα νέα κτήρια, το σύγχρονο φωτισμό εξοικονόμησης ενέργειας και τις «πράσινες στέγες» στις υπόσκαφες κατασκευές. Η νέα διαμόρφωση της μαρίνας ακόμη θα επιτρέψει σε άτομα με περιορισμένη κινητικότητα να έχουν πρόσβαση σε όλους τους χώρους της μαρίνας και στα σκάφη, κάτι που δυστυχώς δεν ισχύει σήμερα.
Τέλος, η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων υιοθετεί μια Έκθεση Στρατηγικής Φυτεύσεων σύμφωνα με την οποία, «γενικός στόχος των φυτοτεχνικών επεμβάσεων αποτελεί η διατήρηση και ενίσχυση του παράκτιου οικοσυστήματος χαλέπιου πεύκης και φρυγανομακκίας στους τομείς 1 & 2 καθώς και η ανασύστασή του στην περιοχή του τομέα 3». «Το υψηλής ποιότητας φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον είναι κρίσιμη παράμετρος της οικονομικής βιωσιμότητας της μαρίνας», επισημαίνει μιλώντας στον «Δημοσιογράφο» η μελετήτρια Βασιλική Τζανετάτου. «Έχει διεθνώς επιβεβαιωθεί ότι η υποβάθμιση της ποιότητας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος επιδρά αρνητικά στο επίπεδο του παρεχόμενου τουριστικού προϊόντος», συμπληρώνει, τεκμηριώνοντας για ποιο λόγο η ασφάλεια των εγκαταστάσεων και η καθαρότητα των υδάτων είναι πρώτιστης σημασίας ζητούμενο για τη διοίκηση του Αστέρα. Για το λόγο αυτό η μαρίνα προβλέπεται στο εξής να εφαρμόζει σύστημα παρακολούθησης των θαλάσσιων υδάτων σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές, τα αποτελέσματα του οποίου θα αποστέλλονται για ενημέρωση και έλεγχο στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και της Διεύθυνσης Υδάτων.
Δεν μεγαλώνει η μαρίνα
Η μαρίνα στον όρμο Βουλιαγμένης από αεροφωτογραφία, που σημειώνει το megayacht το οποίο σήμερα πριμνοδετεί στον εξωτερικό μώλο και επισημαίνει με κίτρινο χρώμα την προέκταση του νέου προσήνεμου μώλου για την ασφάλεια των σκαφών, στην πραγματική της διάσταση
Τα βασικά λιμενικά έργα που θα πραγματοποιηθούν θα είναι ο καθαρισμός και εκβάθυνση του πυθμένα, που σήμερα δεν επιτρέπει την είσοδο μεγάλων σκαφών, και η προέκταση του εξωτερικού (προσήνεμου κατά τη ναυτική ορολογία) μώλου κατά 27 μέτρα από το σημείο όπου σήμερα φτάνουν τα super yachts, τα οποία πριμνοδετούν στη σημερινή προέκταση του λιμενοβραχίωνα. Στόχος της επέκτασης αυτής, που παραμένει ωστόσο αυστηρά στα δεδομένα όρια της θαλάσσιας ζώνης της μαρίνας, είναι η αποτελεσματική προστασία από την κακοκαιρία. Επίσης, το μικρό πεδίο προσγείωσης και απογείωσης ελικοπτέρων θα μεταφερθεί από τον εσωτερικό (υπήνεμο) μώλο που βρίσκεται σήμερα στην άκρη του νέου προσήνεμου μώλου.
Παρόλο που η αντιπολίτευση στο Δημοτικό Συμβούλιο έκανε λόγο για «γιγάντωση» της μαρίνας και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης γράφεται η λέξη «διπλασιασμός» και «επέκταση», η αλήθεια των δεδομένων είναι ότι η μαρίνα δεν θα μεγαλώσει. Μόνο ο εξωτερικός μώλος κρίνεται από τους μηχανικούς απολύτως αναγκαίο να μακρύνει σε βαθμό που δεν θα γίνει αισθητός οπτικά, για λόγους ασφάλειας των σκαφών που σήμερα κλυδωνίζονται από τα κύματα. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την κυματική μελέτη που συνοδεύει τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, οι ανακλάσεις των ρευμάτων του όρμου θα έχουν αμελητέα επίδραση.
Άλλωστε, η καταλαμβανόμενη από τα σκάφη υδάτινη επιφάνεια θα παραμείνει ίδια και μάλιστα η δυναμικότητα της μαρίνας θα μειωθεί. Από τα περίπου 100 σκάφη που μπορεί να δεχτεί σήμερα, ο αριθμός θα μειωθεί στα 59 αλλά αποκλειστικά για μήκους άνω των 25 μέτρων (super yachts). Πάντως, τα 46 από αυτά προβλέπεται να είναι μήκους ως 40 μέτρα και μόλις 1 προβλέπεται να είναι μήκους άνω των 70 μέτρων (mega yacht), το οποίο και θα δένει στη θέση όπου ελλιμενίζονται και σήμερα ανάλογα μεγάλα σκάφη.
Πράσινο φως από το ΣτΕ
Να σημειωθεί ότι το Δημοτικό Συμβούλιο είχε και τον Ιούλιο του 2018 δώσει ανάλογη ομόφωνη θετική ψήφο στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του ίδιου έργου, που περιέγραφε όλα τα κατασκευαστικά δεδομένα της νέας μαρίνας, αποτελώντας μάλιστα και υλικό για την προεκλογική περίοδο των δημοτικών εκλογών του 2019. Τη μελέτη αυτή έχει ήδη εγκρίνει το Περιφερειακό Συμβούλιο Αττικής (Οκτώβριος 2018) με παρατηρήσεις που δεν έγιναν δεκτές από το ΣτΕ, η Επιτροπή Τουριστικών Λιμένων του Υπουργείου Τουρισμού (Δεκέμβριος 2018), η Διεύθυνση Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης του Υπουργείου Περιβάλλοντος (Δεκέμβριος 2018), ενώ θετική γνωμοδότηση ώστε να εκδοθεί σχετικό Προεδρικό Διάταγμα εξέδωσε και το Ε’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας με την υπογραφή του τότε προέδρου του Τμήματος και σημερινού Προέδρου του ΣτΕ, Αθανάσιου Ράντου. Θετική γνώμη για τη χωροθέτηση του έργου και πράσινο φως για τις εργασίες έδωσε άλλωστε τον Δεκέμβριο του 2019 και η Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου Πολιτισμού.
Το έργο εκσυγχρονισμού της μαρίνας υπήρξε όρος για τη μακροχρόνια μίσθωσή της, την οποία ανέλαβε ο Αστέρας Βουλιαγμένης για 40 χρόνια στις 31 Οκτωβρίου 2012 μετά από διεθνή διαγωνισμό της ΕΤΑΔ έναντι του τιμήματος των 43 εκατ. ευρώ. Ο προϋπολογισμός για την ανάπλαση της μαρίνας ανέρχεται σε επιπλέον 27 εκατ. ευρώ.
Ο σχεδιασμός του έργου κρατά εκτός κάθε παρέμβασης τόσο τις δύο εισόδους της μαρίνας όσο και όλη την περιοχή πρασίνου κατά μήκος της οδού Απόλλωνος. Η συνολική δόμηση στη μαρίνα θα φτάσει τα 4.800 τετραγωνικά μέτρα, το 47% των οποίων θα αφορούν στις καθαρά απαραίτητες λειτουργικές υποδομές (ηλεκτρομηχανικές εγκαταστάσεις, ναυταθλητικές εγκαταστάσεις, αποθήκες, γραφεία, φυλάκια, λιμεναρχείο, τελωνείο) και το υπόλοιπο 53% σε εμπορικού τύπου εκμεταλλεύσεις (εστίαση, εμπορικά καταστήματα, τράπεζα, mini market κ.λπ.). Στόχος άλλωστε της παρέμβασης είναι να καταστεί η μαρίνα ένας ανοιχτός και επισκέψιμος πόλος αναψυχής και περιπάτου για όλους. Ένας υπόσκαφος χώρος στάθμευσης 400 οχημάτων θα εξυπηρετεί την κίνηση, αφαιρώντας τα αυτοκίνητα από το οπτικό πεδίο.
Ο αναπτυξιακός αντίκτυπος της μεγάλης αυτής επένδυσης είναι αδιαμφισβήτητος. Κατά τη φάση κατασκευής αναμένεται να δημιουργήσει 500 νέες θέσεις εργασίας, ενώ με τη λειτουργία της μαρίνας αναμένεται να βρουν απασχόληση 330-350 άτομα σε θέσεις πλήρους απασχόλησης, αποφέροντας και σημαντικότατα έσοδα στον Δήμο.
Η θετική γνωμοδότηση από το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τον Μάιο του 2019 το Ε’ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας, γνωστό για τη διαχρονική φιλοπεριβαλλοντική του στάση, με πρόεδρο τότε του Τμήματος τον σημερινό πρόεδρο του ίδιου του ΣτΕ, Αθανάσιο Ράντο, εξέδωσε μια διεξοδική και εμπεριστατωμένη γνωμοδότηση 64 σελίδων για τη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για το σχεδιασμό του έργου ανάπλασης της μαρίνας Βουλιαγμένης.
Η γνωμοδότηση αυτή για το σύννομο των χαρακτηριστικών του έργου σε περιβαλλοντικό και πολεοδομικό επίπεδο, οδήγησε στην έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος. Κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από τη γνωμοδότηση του ΣτΕ:
«Η νέα χρήση της μαρίνας δεν προσβλέπει σε εντατικοποίηση της λιμενικής δραστηριότητας, αντίθετα αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση λιγότερων και μεγαλύ- τερων σκαφών σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση, αναβαθμίζοντας έτσι και τις παρεχόμενες υπηρεσίες».
«Διασφαλίζει την πρόσβαση του κοινού στην ζώνη αιγιαλού και παραλίας […] Επιπλέον κινητοποιεί μια μεγάλης κλίμακας επένδυση η οποία θα συμβάλει ουσιαστικά στην οικονομία της Αττικής αλλά και της χώρας συνολικά, με παράλληλη μέριμνα για την προστασία του χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος».
«Η προβλεπόμενη από τον νέο σχεδιασμό ανάπτυξη της χερσαίας ζώνης της μαρίνας αναβαθμίζει ουσιαστικά την ποιότητα και την αισθητική του ανθρωπογενούς τοπίου […] με την ανάδειξη του φυσικού και κατά θέσεις υποβαθμισμένου πρασίνου της χερσαίας ζώνης με συμπληρωματικές φυτεύσεις».
Ενώ για τη νέα διάταξη των σκαφών σημειώνεται ότι «αναμένεται να τερματίσει φαινόμενα αγκυροβόλησης των μεγάλων σκαφών εκτός μαρίνας με τη χρήση άγκυρας, με τις εντεύθεν βλαπτικές συνέπειες για τα λιβάδια Ποσειδωνίας».
(Αναδημοσίευση από την Εφημερίδα Δημοσιογράφος, φύλλο 21, Ιούνιος 2020)
