Connect with us

Hi, what are you looking for?

βιβλίο

Η βρόμικη πλευρά του επιχειρείν εκ των έσω

Σπύρος Βαλάτας, Θέμις & Νέμεσις, εκδόσεις Όταν

Tο μυθιστόρημα του Σπύρου Βαλάτα περιγράφει έναν δυσπρόσιτο κόσμο που ζει καλά παίρνοντας ρίσκα και κινούμενος πέρα και πάνω από τον νόμο

Ιστορία, έρωτας, επαγγελματικά μυστικά και στυγερά εγκλήματα: Με αυτά τα συναρπαστικά υλικά ο Σπύρος Βαλάτας έκανε την απρόσμενη είσοδό του στον χώρο της λογοτεχνίας τις τελευταίες ημέρες του 2024 με το μυθιστόρημά του Θέμις και νέμεσις που κυκλοφόρησε από εκδόσεις Όταν.

Άνθρωποι που εργάζονται σε επενδυτικές εταιρείες και θεσμικούς ελεγκτικούς φορείς και διαπνέονται από την τεχνοκρατική κουλτούρα της αποδοτικότητας, μιλώντας πάντα με αριθμούς και ποσοστά, δεν περιμένει κανείς να εκδηλώσουν την ευαισθησία εκείνη που απαιτούν τα γράμματα και επιτρέπει την αποτύπωση συναισθημάτων, ηθικών διλημμάτων και τη σκιαγράφηση ανθρώπινων χαρακτήρων.

Αυτή είναι και η έκπληξη από τον συγγραφέα, το βιογραφικό του οποίου είναι γεμάτο από λέξεις όπως «κεφάλαια», «χρέος», «χρηματιστήριο» και «επενδύσεις». Ο Σπύρος Βαλάτας δημιούργησε ένα δικό του παράθυρο απόδρασης από την τεχνοκρατική του φυλακή και με εφόδια τις εξειδικευμένες του γνώσεις αλλά και μια πρωτόλεια τέχνη αφήγησης, που μαρτυρά μια ευρεία καλλιέργεια, μοιράστηκε σε 300 περίπου σελίδες μια ιστορία που βασίζεται σε τόσα πολλά πραγματικά στοιχεία, που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι αληθινή.

Κεντρικός αφηγηματικός άξονας του Θέμις και νέμεσις είναι το Ολοκαύτωμα των Εβραίων κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο αφηγητής ξεκινά την εξιστόρηση από το στρατόπεδο του Άουσβιτς Μπίρκεναου το Φθινόπωρο του 1944 όταν οι Γερμανοί ετοιμάζονταν για την οριστική τους αποχώρηση. Η φρίκη της γενοκτονίας αναδεικνύεται στο βιβλίο από μία σχετικά αφώτιστη πλευρά: Οι ναζί δεν εξόντωσαν μόνο εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά επιπλέον υφάρπαξαν εκβιαστικά και τις κατά κανόνα αλλά και αθροιστικά μεγάλες τους περιουσίες.

Με τη γνωστή αρχή «ακολούθα το χρήμα» η πλοκή φτάνει σε ευυπόληπτους και μεγαλοσχήμονες επιχειρηματίες της Ευρώπης που ιδιοποιήθηκαν με τους αδιαφανείς τρόπους της διεθνούς τραπεζικής τα κεφάλαια αυτό για να δημιουργήσουν τις δικές τους μικρές αυτοκρατορίες. Η νέμεσις του τίτλου τελικά έρχεται και αποκαθιστά την ηθική τάξη στο πρόσωπο μιας απογόνου επιζώντων του Άουσβιτς που διεκδικεί τη δικαίωση και τα κλεμμένα.  

Το βιβλίο του Σπύρου Βαλάτα δεν εξαντλεί το ενδιαφέρον του στο ιστορικό φορτίο της αφήγησης, που δίνει κάποιες εξαιρετικές σελίδες, όπως η πρωτοπρόσωπη «μαρτυρία» μιας επιζήσασας από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σε άλλα δύο επίπεδα κερδίζει το στοίχημα της πρωτοτυπίας κρατώντας τον αναγνώστη δέσμιο της συνέχειας: Πρώτον, με το φως που ρίχνει στον σκοτεινό κόσμο των χρηματοπιστωτικών αγορών και δεύτερον, με τις κοσμοπολίτικες αναφορές στο λάιφ στάιλ αυτών που ονομάστηκαν γκόλντεν μπόιζ.  

Αρχικά, το Θέμις και νέμεσις είναι μια εκ των έσω ιστορία για τη βρόμικη πλευρά του επιχειρείν  και το ήθος που διαμορφώνει στους ανθρώπους. Οι ιστορίες του Σπύρου Βαλάτα μοιάζουν με εξομολόγηση ενός ανθρώπου που γνώρισε τη σκοτεινή πλευρά του καπιταλισμού και μοιράζοντας τη γνώση θέλει να σώσει την ψυχή του. Γράφει σε ένα σημείο: «Οι Ελβετοί έχουν ένα φοβερό ταλέντο να αλλάζουν στρατόπεδο κατά το δοκούν. Να βρίσκονται δηλαδή στη σωστή πλευρά της ιστορίας. Έτσι κερδίζουν πάντα. Στο κάτω κάτω της γραφής οι πόλεμοι δεν είναι γι’ αυτούς. Αυτοί προσέχουν τα λεφτά. Αυτή είναι η δουλειά τους και την κάνουν καλά. Οι πόλεμοι είναι για τους ματαιόδοξους». Και αλλού, σκιαγραφώντας έναν Ευρωπαίο τραπεζίτη, αφηγείται: «Γνωρίζει καλά από την καριέρα του ότι όλοι έχουν την τιμή τους. Ξέρει ότι ο αδιάφθορος δεν είναι αυτός που δεν έχει κάνει παρανομίες, αλλά αυτός που του έχουν γίνει δελεαστικές προτάσεις για παρανομίες και τις έχει αρνηθεί».

Χωρίς να ηθικολογεί, το βιβλίο περιγράφει έναν δυσπρόσιτο κόσμο που ζει καλά παίρνοντας ρίσκα και κινούμενος πέρα και πάνω από τον νόμο. Αλλά εκτός από πολιτική και επιχειρήσεις, η ιστορία έχει έρωτες, πάθη και καλή ζωή. Η αθώα Μύκονος της δεκαετίας του ’80, το φωτεινό Παρίσι, η «κατάλευκη μα πένθιμη» Ελβετία είναι μερικοί από τους τόπους της αφήγησης όπου η πλοκή αποκαλύπτει πολλά περισσότερα από μια ταξιδιωτικού τύπου περιήγηση, όπως οι συλλογικές κουλτούρες και μύχιες σκέψεις.

Ο αναγνώστης ψυχανεμίζεται αυτό που κάποτε ο Λουίς Μπουνιουέλ περιέγραψε στην ομώνυμη ταινία του ως «κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας». Κινηματογραφική άλλωστε είναι και η γραφή του βιβλίου. Αφηγηματολογικά σε αρκετά σημεία το κείμενο προσομοιάζει ένα σενάριο και η ματιά του αφηγητή περιγράφει σαν τις κινήσεις μιας κάμερας που μεταφέρει εικόνες. Δεν θα ήταν μεγάλη έκπληξη αν η ιστορία του Θέμις και νέμεσις έβγαινε από το χαρτί για να μεταφερθεί στην οθόνη. 

Advertisement

Newsletter

Η επικαιρότητα των 3Β κάθε Σάββατο στο email σας

Advertisement Enter ad code here
Advertisement